Is de overdekte markthal een goed concept voor Nederland? Wat zijn de huidige trends en problemen op de warenmarkt? En hoe zou de markt van de toekomst eruit kunnen zien? Wij vroegen het Henk Achterhuis, voormalig-vishandelaar en nu voorzitter van de Centrale Vereniging Ambulante Handel (CVAH)*.

Markthal, een kans voor Nederland?
Nederland heeft een marktcultuur van weekmarkten, hoogstens 2 keer per week. Vroeger waren er boerenmarkten in de stad voor de dagelijkse behoeften, maar daar is een dicht supermarktnetwerk voor in de plaats gekomen. Nu veel vastgoed leegstaat, komen steden met ideeën voor een markthal in een bestaand pand, zoals de vlooienmarkt in Nijmegen. Sommige steden zien er op den duur toch vanaf, zegt Henk Achterhuis, omdat zoiets niet overal rendabel te krijgen is. In de grote steden kan een markthal goed werken, zoals de nieuwe markthal in Rotterdam, mits deze de winkelpanden in de omgeving niet leegtrekt. De Haagse Markt zou ook graag een deel van de markt overkappen, ter bevordering van het comfort en weersonafhankelijkheid. In kleinere gemeenten zou kunnen worden gedacht aan een multifunctionele hal, met evenementen en sport om de exploitatie rendabel te maken.

Trends
De streek- en bioproducten zijn aan een opmars bezig. Ideaal zou zijn om deze producten in de reguliere markt te integreren. De trend wordt verzelfstandiging van de markt. Een cooperatie van marktkooplui kan kwaliteitseisen opstellen, de esthetiek van de markt aanpakken en pinautomaten introduceren c.q. verplichten (de pinbetaler geeft over het algemeen meer uit en het is veiliger). Duurzaamheid wordt steeds belangrijker. De non-food kramen hebben het momenteel zwaar. De CVAH houdt deze trends nauw in de gaten en anticipeert erop door bijvoorbeeld de marktkraam van de toekomst te laten ontwikkelen door TNO, gericht op duurzaam ondernemen.

De markt van morgen
De traditionele markt op het centrale plein is nog steeds goede business, jaarlijks zetten marktkooplui 3 miljard euro om. Ze kunnen prima concurreren met de supermarkt, vertelt Henk Achterhuis, omdat de kosten van een kraam laag zijn en ze goede kwaliteit kunnen leveren voor een aantrekkelijke prijs. De marketing van de supermarkten is alleen veel beter. Ook is de markt goed voor het stadscentrum: winkels draaien de beste omzet op marktdagen. Het beheer en de organisatie van de markt bij de gemeenten staat door bezuinigingen echter vaak onder druk. Verschillende gemeenten werken inmiddels mee aan het initiatief van de CVAH genaamd ‘De Markt van Morgen‘, om de lokale doelgroepen en het aanbod beter op elkaar af te stemmen. De markt kan meer als onderneming worden gerund, terwijl de gemeente alleen verantwoordelijk is voor de facilitaire kerntaken. In de toekomst kunnen eventueel ook nieuwe marktplaatsen worden uitgeprobeerd, zoals de grootschalige retailcentra aan de rand van de stad. De relatie met het stadshart blijft echter belangrijk.

De markt heeft toekomst
In 2007 schreef CVAH met het Hoofdbedrijfschap Detailhandel een visie op Trends en Toekomstbeelden van de Warenmarkt in 2015. Bovengenoemde ontwikkelingen zoals filialisering, nieuwe locaties en professionalisering spelen hierin een sleutelrol. De stelling is dat hieruit 4 markttypen gaan ontstaan:

• De Grote Markt biedt naast een breed aanbod van dagelijkse artikelen ook een ‘leisuretrip’ en ‘fun’. Naast de versterking van markten in de historische binnensteden komen ook markten aan de rand van de stad op, bijvoorbeeld bij meubelboulevards en andere perifere detailhandelclusters.
• De Kleine Markt compenseert het verdwijnend winkelaanbod in kleinere woongebieden en dorpskernen. Men hoeft niet meer met de auto naar de stad voor boodschappen. De kleine markt biedt tevens een sociale ontmoetingsfunctie en klantenbinding zijn essentieel.
• De Slimme Marktplaats is een solitaire marktkraam op een handige locatie, traffic point waar veel mensen samenkomen, zoals stadions, OV-knooppunten en verzorgingstehuizen.
• De Themamarkt creëert als onderdeel van het gemeentelijke evenementenbeleid en city marketing meerwaarde voor steden. Naast bekende vormen als braderieën en bloemenmarkten zijn er ook nieuwe thema’s denkbaar: interieurmarkt bij woonboulevard, aspergemarkt met chef-koks, landenmarkt (bijvoorbeeld Frankrijk).

In 2014 zijn veel van deze aspecten al zichtbaar, maar de slimme marktplaats en perifere markt zijn nog schaars in Nederland. Voor de toekomst zijn er nog genoeg interessante vragen over, bijvoorbeeld:

• De markt is een hybride: ondernemerschap in de publieke ruimte. Hoe kan de markt zich professionaliseren, met bijvoorbeeld privaat management en faciliterende gemeente, en tegelijkertijd een sociaal-maatschappelijke functie blijven vervullen?
• Grootschalige commercie aan de rand van de grote steden breidt zich snel uit, net als ophaalpunten voor online aankopen en mega-supermarkten. Ook zoeken gemeenten momenteel naar tijdelijke functies voor leegstaand vastgoed. Hoe kan de warenmarkt inspelen op deze en andere nieuwe verkooplocaties, zonder te kannibaliseren op de markt in het stadscentrum?

* De CVAH werd in 1912 opgericht en behartigt sindsdien de belangen van de marktkooplui. Ook levert de vereniging verzekeringen en stimuleert ze innovatie.

 Download hier onderzoeksrapporten over de Nederlandse warenmarkt