Ieder zichzelf respecterend evenement wordt tegenwoordig bediend door een serie foodtrucks en ook in de openbare ruimte zien we ze steeds vaker. Waar komt die foodtruck-rage vandaan en wat zit er achter deze culinaire bestelbusjes? VerseStad bezocht de Gentse Feesten, een evenement dat al jaren voorzien is van verschillende foodtrucks en zelfs een foodtruck-festival, en reflecteerde op bovenstaande vragen.

Food en festivals
Zoals de beatniks en de hippies zich een halve eeuw geleden op evenementen identificeerden met nieuwe muziekstijlen, haardrachten, kleding en brommers, zo willen we anno 2015 gezien worden met het juiste hapje. Je bent wat je eet. Dit heeft zijn invloed op het straatbeeld en in extremere vorm op festivals en andere evenementen. Diversiteit is een voorwaarde, dus de keuze voor zoiets flexibels als foodtrucks ligt voor de hand. In sommige gevallen zijn de rollen zelfs omgedraaid, zoals bij de foodtruck festivals, waarbij food de hoofdzaak is en muziek en ander vermaak slechts bijzaak. De tijd dat de cateraar hamburgers bakte naast het festivalterrein om de muziek- en dansliefhebbers op de been te houden lijkt voorbij, ze komen nu voor het eten. De foodtrucks zijn een reflectie van de buik van de samenleving: meer buitenlandse specialiteiten, gezonder en soms ook nog biologisch geteeld. Natuurlijk blijft er voor de ‘echte kerels’ ook nog wat te kiezen: na de Kapsalon bracht Rotterdam recent een nieuwe snack voort: de Rotdog, bedacht in de foodtruck van Hans Worst.

Die geestigheid lijkt één van de succesfactoren van de foodtrucks, nieuwe namen, dubbelzinnigheden en een festivalsfeertje. Sinds meer dan 10 jaar staat op de Vlasmarkt tijdens de Gentse Feesten in juli het Botramkot, een overgeschilderde caravan waarin boterhammen worden gesmeerd met Uufflakke (een Gentse variant van zult), koas en sjokko. Het pornografische behang in de camper zorgde eerder al voor kritiek, waarop de initiatiefnemers als reactie dan maar zelf topless boterhammen gingen smeren.

Vrijbuiters of industrie?
De foodtruck-scene ziet er kortom op het eerste gezicht zeer informeel uit, maar ze is behoorlijk goed georganiseerd met samenwerkingsverbanden, verkiezingen van de beste foodtrucks (waaronder deze Surinaamse foodtruck) en kalenders van foodtruckfestivals. Het is inmiddels een hele industrie geworden met zo’n 450 foodtrucks in Nederland en specialistische bedrijven die ze bouwen, zoals de Foodtruck Company. Ze concurreren elkaar zelfs al kapot, volgens een reportage van de NOS: ‘Foodtrucks rukken op maar concurreren elkaar kapot‘. Toch ziet de ZZP Servicedesk het eigenaarschap van een foodtruck nog als een goede carreer-move, waarvoor ze graag wat tips geven, net als FoodBrigade. De tips voor foodtruck entrepreneurs zijn vrij voordehandliggend: zoek een specifieke niche, maak of zoek daar de juiste truck bij, regel je vergunningen en zorg voor startkapitaal en buffer, want in het begin maak je nog geen winst.

The roots
De oorsprong van de foodtrucks ligt volgens de website 24Kitchen in de Amerikaanse cultuur. Daar werden in eerste instantie tijdens de Burgeroorlog met paarden mobiele keukens over de prairies gereden om de cowboys te voeden. Daarna werden foodtrucks een gebruikelijke manier om de arbeiders in de industriële stad van een stevige en goedkope lunch te voorzien.

In 2008 besloot de Koreaanse chef Roy Choi uit Los Angeles als eerste een gastronomische food truck te beginnen, Kogi. Hij had een achtergrond in koken op het allerhoogste niveau, maar besloot zijn gerechten naar de straat te brengen. Zijn Koreaanse eten werd ’s nachts verkocht aan de hongerige nachtclubgasten aan Sunset Boulevard.

Vele mobiele eettentjes wereldwijd kennen we op die manier, zoals de hotdog-busjes in São Paulo, waar je voor een prikkie een extreem aangeklede hotdog kunt bemachtigen, met aardappelpuree, erwten, 3 soorten kaas etc. etc. De nieuwe gastronomische varianten vinden we meer op de grote pleinen en hoofdwegen van de duurdere wijken van de stad, zoals het Vondelpark en de Zuidas.

Een stad met rollende keukens
De belofte is groot: met foodtrucks wordt de stad culinair en cultureel verrijkt, en we krijgen naast het standaard fast-food aanbod een gezonder en gevarieerder alternatief op straat. Ook op vergunningengebied is Nederland aan het veranderen. In 2012 voerden foodtruckers in Amsterdam nog actie, omdat je soms tientallen jaren moest wachten op een vergunning en wisselen van plek lastig werd gemaakt. Inmiddels is de stad om en krijgen rollende keukens meer ruimte in de stad. Volgens het Parool krijgt de hoofdstad binnenkort een aanbod van 50 foodtrucks. En op de markt was de foodtruck ook al aan een opmars bezig. VerseStad hield eerder een interview met de NVWA, waaruit bleek dat de bereiding van vers voedsel op straat sterker aan banden wordt gelegd vanwege de hygiëne, tenzij dit in een speciaal daarvoor gemaakt voertuig gebeurt. Dit leidde afgelopen jaren al tot extra trucks.

Voorlopig ligt de weg voor de foodtrucks dus open: de markt groeit, er is media-aandacht en de regelgeving wordt soepeler. Foodtrucks passen ook naadloos in de trend van het herontdekken en culinariseren van streetfood. Als de concurrentie gaat toenemen zou het spannender kunnen worden. Hoe biologisch en gezond kan je nog inkopen als er op de prijs geconcurreerd gaat worden? Vertrouwen mensen dan nog blindelings op de genoemde herkomst van het voedsel? Is Amsterdam ook nog leuk als er 100 extra foodtrucks staan? En hoe wenselijk is het om van parken en trottoirs stedelijke foodcourts te maken met mobiele keukens, terwijl verderop steeds meer winkelruimte leeg komt te staan?