Op 1 oktober gaat de Rotterdamse markthal feestelijk open. Het omhulsel van de hal bestaat uit winkelruimte, horeca en ruim 200 woningen. Ten tijde van de opening wordt verwacht dat de meeste units verhuurd en verkocht zullen zijn. De vastgoedontwikkelaar van het complex, Provast, is zo blij met het succes dat al wordt gespeculeerd over dergelijke projecten in andere steden. In Amsterdam heeft directeur Schröder alvast een locatie op het oog, want als het in Rotterdam lukt om woningen te verkopen moet het in de hoofdstad toch zéker lukken. Het recente artikel op Architectenweb laat er weinig twijfel over bestaan: de Markthal is grotendeels een vastgoedverhaal. Wat de Rotterdammers na de oplevering met de markt doen, dat zien we wel. Winy Maas (MVRDV architecten): “ik hoop dat de Rotterdammers ermee aan de haal gaan”.

Is de markthal nu een lang verwachte publieke voorziening, waarvoor met hulp van de woningbouw een plek en middelen zijn gevonden?
Of is de markthal – als belofte van een bruisende plek in de stad – een goed verkoopverhaal geworden voor woningen?

Voor beide valt natuurlijk wat te zeggen. Laten we kijken naar een paar voorbeelden. Het mengen van de marktvloer met andere stedelijke functies is niet nieuw, zoals we al eerder concludeerden op Verse Stad:

“De mix van markt en openbare gebouwen, zoals het stadhuis, ontstond in middeleeuws Europa. De overdekte ruimte geeft beschutting aan kooplui, houdt de ontregeling van de straat tegen en geven de autoriteiten gelegenheid voor inspectie, heffing van tol en belastingen, onderhoud en ordehandhaving. Marktinkomsten financierden zo mede het stadhuis, gerechtsgebouw of ander gemeentelijk apparaat. Later, bij toename van de bevolking, werden deze marktplekken te klein, terwijl het concept slecht uitbreidbaar is. Het aantal administratieve functies van de overheid groeide ook en kwam vaak in een apart gebouw terecht. Ook andere diensten, bv brandweer, ontwikkelde hun eigen specifieke gebouwtype. In Nederland zijn nog verschillende oude voorbeelden te vinden, zoals in Zierikzee. Bij nieuwe marktcomplexen wordt niet meer voor een combinatie met een publieke functie maar met commercie gekozen.” Lees meer…

In Rotterdam lijkt echter een omkering plaats te vinden. De markthal helpt niet zozeer de woningen te financieren, maar de verkoop van de woningen drukken de kosten van de markthal en overige voorzieningen in het gebouw, zoals de parkeergarage. Op deze manier helpt ook hier de realisatie van de markthal de stad om haar doelen te halen: een levendiger binnenstad met meer woningen. Het publieke en culturele karakter komt ook tot uitdrukking in het grote grafische kunstwerk aan de binnengevel van de hal en in het trappenhuis met archeologische vondsten van tijdens de bouw. Wat het effect zal zijn op de bestaande winkelstraten in de binnenstad en op de openluchtmarkt, is nog onduidelijk. Waarschijnlijk genereert de nieuwe hal mogelijkheden voor nieuwe ondernemers, maar deels zullen ook bestaande ondernemers naar de hal verhuizen en elders een leeg pand achterlaten. Ook zal er een nieuw evenwicht ontstaan tussen de verschillende food ondernemers van de Binnenrotte . De openluchtmarkt blijft zonder twijfel aantrekkelijk door de laagste prijs en verse producten, maar blijft ook koud en winderig. De nieuwe AH supermarkt in de kelder van de markthal biedt een compleet aanbod zonder regen en wind. En de winkels in de hal zelf, dat worden naar verwachting de specialisten. Volgens de site van de Markthal komen ze voor één derde uit de buitenmarkt, één derde uit de detailhandel en één derde uit de groothandel.

Bruisende markten als aanjager voor vastgoed is óók geen nieuw fenomeen. De markthal in Barcelona is een ware trekpleister voor toeristen, net als de gerenoveerde Faneuil Hall in Boston en de centrale markt van São Paulo. Sinds de oplevering van het Rotterdamse Centraal Station is het stationsplein een toeristenmagneet geworden, hetzelfde gaat ongetwijfeld gebeuren met de markt. Bij de herontwikkeling van de Souk van Abu Dhabi (2006-2014), net als de andere voorbeelden ontworpen door een bekende architect (Foster & partners), is rekening gehouden met de sfeer en lichtinval van de traditionele Arabische marktplaats. Tegelijkertijd was het een enorme vastgoedex0ploitatie: de constructie is erop berekend om bovenop de markt woningen en kantoren te bouwen. Vooral bij dit laatste project ontstaat de vraag of door alle functiemenging en vastgoedexploitatie de markt geen steriel shopping center geworden is, zonder de oude drukte, herrie en bevoorrading. Recent schreef Martin van der Maas op Ruimtevolk nog een stuk over de levendigheid en sociale veiligheid die de bevoorrading van winkels met zich meebrengt. Hoe de balans uit gaat pakken rond de Rotterdamse Markthal zullen we binnenkort zien.